Ο Γιαχιά Χακί αποτελεί μαζί με το Ναγκίμπ Μαχφούζ και τον Ταχά Χουσείν έναν από τους δημοφιλέστερους Αιγύπτιους συγγραφείς και έναν από τους σπουδαίτερους διηγηματογράφους. Το «Καντήλι της Ουμ Χάσιμ» αφηγείται την ιστορία του νεαρού Ισμαήλ, ο οποίος αφήνει την Αίγυπτo για να σπουδάσει στο εξωτερικό και κατά την επιστροφή του καλείται να συγκεράσει την επιστημονική γνώση που διδάσκεται στη Δύση με την ισλαμική πίστη, τις παραδόσεις της Αιγύπτου και τον μικρόκοσμο της γειτονιάς του που είναι χτισμένη γύρω από το τζαμί της Σαγιέντα Ζάνεμπ ή Ουμ Χασίμ, της εγγονής του προφήτη Μωάμεθ που κατέφυγε στην Αίγυπτο μετά από την εκδίωξή της από τη Μέκκα. Η δυτικοκεντρική λογική της Δύσης και η εφαρμογή των επιστημονικών μεθόδων συγκρούεται με την ακλόνητη πίστη στο Ισλάμ (κάθε φως υποδηλώνει μια σύγκρουση ανάμεσα σε ένα σκοτάδι ππυ δειλιάζει και ένα φως που αντιστέκεται) και την ίαση που καρτερεί τους πιστούς. Έτσι, ο Ισμαήλ αρχικά περιφρονεί την οικογένειά του, τις παραδόσεις του και την ίδια την Αίγυπτο την οποία πλέον θεωρεί μέσα από ένα οριενταλιστικό πρίσμα καθώς έχει αφομοιώσει το στερεοτυπικό δυτικό τρόπο θέασης της Ανατολής. Όμως ύστερα από μια σειρά από προσωπικές ήττες και ψυχικές κρίσεις συνειδητοποιεί πως δεν χρειάζεται να διαλέγει μεταξύ των διαφορετικών πολιτισμικών πρακτικών αλλά ότι μπορεί να αναμείξει διαλεκτικά αυτά τα δύο προσφέροντας στην κοινωνία τις ιατρικές του γνώσεις και χωρίς να προδίδει την πίστη του.
Πρόκειται για ένα ηθογραφικό διήγημα, το οποίο δεν εξιστορεί απλά τη ζωή του Ισμαήλ και τα ήθη και έθιμα της Αιγύπτου πριν από το Β’ παγκόσμιο πόλεμο, αλλά ψυχογραφεί όλους τους κεντρικούς του ήρωες αναλύοντας τις σκέψεις και τα κίνητρά τους. Και αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία διότι διαλεκτική δεν είναι μόνο η κατάληξη της ιστορία αλλά και η ίδια η μορφή της, αφού το ψυχογραφικό διήγημα αποτελεί δυτική κατασκευή. Έτσι, ο Χακί χρησιμοποιεί μια δυτική λογοτεχνική φόρμα για να μιλήσει για τη σημασία της πίστης, της παράδοσης και τον μικρόκοσμο μιας γεοιτονιάς που μπορεί να λειτουργεί και ως ένα ολόκληρο σύμπαν για εκείνον τον άνθρωπο που έχει αποδεχθεί τις ρίζες του.
Τέλος, ιδιαίτερη σημασία για εμάς έχει το γεγονός ότι το βιβλίο είναι μεταφρασμένο απευθείας από τα αραβικά σε εξαιρετική μετάφραση της Ελένης Καπετανάκη αλλά και το ότι συνοδεύεται από μια πληθώρα επεξηγηματικών σχολίων, τα οποία βοηθούν το δυτικό αναγνώστη στην ανάγνωση του βιβλίου και την κατανόηση του Ισλάμ και της Αιγύπτου.
Comments