Μικρά Πράγματα σαν κι Αυτά – Claire Keegan

«…το χειρότερο ήταν ο τρόπος με τον οποίο είχαν συμπεριφερθεί στο κορίτσι όσο ήταν εκείνος παρών και πώς εκείνος το είχε επιτρέψει αυτό και δεν είχε ρωτήσει τίποτα για το μωρό της- το μόνο πράγμα που του είχε ζητήσει- και πώς είχε πάρει τα λεφτά και την είχε αφήσει εκεί στο τραπέζι […] και πώς είχε πάει, σαν καλός υποκριτής, στη Θεία λειτουργία.»

Η γραφή της Keegan μου αρέσει πολύ γιατί είναι λακωνική και συνάμα τόσο περιεκτική. Μέσα σε 100 μικρές σελίδες καταφέρνει να φτιάξει έναν κόσμο τόσο γλαφυρό που είναι σαν να τον βλέπεις, να τον μυρίζεις και να τον νιώθεις.

Το 1985 στην Ιρλανδία ο κ. Φέρλονγκ είναι ένας απλός άνθρωπος που πουλάει καυσόξυλα και κάρβουνα. Έχει γυναίκα και πέντε κόρες που τις υπεραγαπά. Όσο πλησιάζουν τα Χριστούγεννα, η ανάγκη για καύσιμα αυξάνεται και ο Φέρλονγκ παραδίδει συνεχώς σε διάφορα σπίτια, επιχειρήσεις αλλά και στο μοναστήρι της Μαγδαληνής, όπου λειτουργούν και πλυντήρια. Όλη η πόλη ξέρει ότι εκεί είναι κλεισμένες ανυπάκουες και ανήθικες κορασίδες, αναγκασμένες να ζουν σε άσχημες συνθήκες, να δουλεύουν απλήρωτες και χωρίς ελευθερία να βγουν έξω ή να φύγουν. Όταν ένα πρωινό ο Φέρλονγκ θα πάει να παραδώσει κάρβουνα, θα δει διάφορα μικρά πράγματα που θα τον θορυβήσουν. Ενώ όλη η πόλη, συμπεριλαμβανομένης και της γυναίκας του, τον συμβουλεύει να σωπάσει και να κοιτάξει τη δουλειά του, αυτός δεν μπορεί να ηρεμήσει.

Το έργο είναι μια βαθιά κριτική στις φράσεις «κοίτα τη δουλειά σου», «δεν μπορείς να κάνεις τίποτα», «ωχ αδερφέ, αν δίνουμε σημασία σε όλα…» που διέπουν τις κοινωνίες μας εδώ και αιώνες. Η γυναίκα του Φέρλονγκ είναι μια νοικοκυρά που κοιτάζει τη δουλίτσα της. Οι κάτοικοι της πόλης που ζει ο Φέρλονγκ ξέρουν πώς λειτουργεί το σύστημα στα πλυντήρια της Μαγδαληνής, αλλά δεν ρισκάρουν κι ούτε ενδιαφέρονται να μπλεχτούν. Μόνο ένας καίγεται μέσα του. Μόνο ένας αρνείται να πάει στην εκκλησία, ενώ τα κορίτσια είναι κλεισμένα εκεί. Ο Φέρλονγκ. Σύμβολο γενναιότητας, ευαισθησίας και ενσυναίσθησης. Ένας απλός, καθημερινός άνθρωπος.

Η Keegan επιλέγει να θίξει και ένα άλλο ζήτημα-φωτιά για την Ιρλανδία. Τα πλυντήρια της Μαγδαληνής που λειτουργούσαν μέχρι και το 1996 και στα οποία παραδίδονταν και κλείνονταν κοπέλες χαλαρών ηθών, οι οποίες δούλευαν αμισθί σε άθλιες συνθήκες κι εκεί μέσα έχασαν τα παιδιά τους, την αξιοπρέπειά τους και μέχιρι και τη ζωή τους.

Το βιβλίο είναι εξαιρετικό και το προτείνουμε ανεπιφύλακτα, αν και θα πρέπει να προειδοποιήσουμε ότι η θεματική του είναι βαριά.

Τα πλυντήρια της Μαδγαληνής (Magdalene laundries)

Οι Magdalene laundries ήταν θεσμοί που λειτουργούσαν από τον 18ο αιώνα και αφορούσαν γυναίκες που θεωρούνταν «πτώχες», «κορίτσια με ηθικά προβλήματα», ανύπαντρες μητέρες, παραμελημένα κορίτσια ή γυναίκες «απείθαρχες». Το τελευταίο ίδρυμα έκλεισε το 1996.

 Οι γυναίκες αυτές υποχρεώνονταν να εργάζονται σε πλυντήρια – δηλαδή να κάνουν πλύσιμο, σιδέρωμα, καθαριότητα – συχνά πολύωρη, χωρίς ή με ελάχιστη αμοιβή. Ζούσαν υπό άθλιες συνθήκες, δεν επιτρεπόταν να φύγουν ή να βγουν έξω και η εργασία θεωρούνταν μέρος της ποινής τους. Τα ιδρύματα αυτά διοικούνταν κυρίως από θρησκευτικές τάξεις της Καθολικής Εκκλησίας στην Ιρλανδία, σε συνεργασία με το κράτος.

Πολλά κορίτσια έμπαιναν εκεί λόγω ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, δεν επιτρεπόταν όμως να κρατήσουν τα παιδιά που γεννούσαν. Πολλά από αυτά δόθηκαν παράνομα για υιοθεσία στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ άλλα πέθαναν λόγω των αθλίων συνθηκών στις οποίες ζούσαν οι μητέρες τους. Η πιο γνωστή περίπτωση είναι το Tuam Mother and Baby Home (1940–1961), όπου βρέθηκαν τα λείψανα περισσότερων από 800 παιδιών σε μαζικό τάφο δίπλα σε παλιό βόθρο.

Το κράτος Ιρλανδίας αναγνώρισε επισήμως το ρόλο του και το 2013 έγινε δημόσια συγνώμη προς τις επιζώσες.

Από ένα από αυτά τα ιδρύματα πέρασε και η Sinéad O’Connor στην εφηβεία της λόγω παραβατικής συμπεριφοράς.