Το βιβλίο αυτό ήταν μια πρόταση της Κατερίνας Τζιαμπάζη, συναδέλφου και φίλης, η οποία το θεωρεί ένα πολύ όμορφο δημιούργημα της τουρκικής λογοτεχνίας και μια εξαιρετική σκιαγράφηση της τουρκικής κοινωνίας. Για αυτόν τον λόγο, το Orient Book ‘n Press θα φιλοξενήσει σε αυτήν τη δημοσίευση και την κριτική της Κατερίνας Τζιαμπάζη καθώς και την ανάλυσή της πάνω στη θεματική του βιβλίου.
Το θέμα του βιβλίου είναι τα απομνημονεύματα του Χαϊρί Ιρντάλ, ενός καθημερινού άντρα της Τουρκίας, με φτωχές και παραδοσιακές καταβολές. Ο Χαϊρί περνά από σαράντα κύματα και πολλές δυσκολίες στη ζωή του μέχρι να φτάσει να γνωρίσει τον Χαλίτ Αγιαρτζί, αυτόν που θα συστήσει το Ινστιτούτο Ρύθμισης Ρολογιών και θα τον ορίσει κύριο συνεργάτη του. Εκεί η ζωή του θα αλλάξει προς το καλύτερο; Αυτό θα το διαπιστώσει ο καθένας διαβάζοντας το βιβλίο.
Η γραφή του Αχμέντ Χαμντί Τανπινάρ είναι απλή και κατανοητή με καθημερινές λέξεις και περιέχει πολλά πολιτισμικά και θρησκευτικά στοιχεία, ιδιαίτερα στοιχεία εμπνευσμένα από την σουφική και μπεκτασική ισλαμική παράδοση. Το μειονέκτημα του βιβλίου είναι ότι οι ιστορίες είναι συχνά δαιδαλώδεις και ο αναγνώστης ενδέχεται να χαθεί ανάμεσα στις πληροφορίες και τα πολλά ονόματα. Πολλές ιστορίες φαίνονται περιττές ενώ όλη η ιστορία που κινείται γύρω από το Ινστιτούτο, αποτελεί μια αλληγορία για τη μετάβαση της τουρκικής κοινωνίας από την οθωμανική αυτοκρατορία στο κοσμικό κράτος του Κεμάλ. Συνεπώς, για την κατανόηση των βαθύτερων νοημάτων του, ο αναγνώστης θα πρέπει να κατέχει βασικές γνώσεις για το εκσυγχρονιστικό πρόγραμμα του Κεμάλ Ατατούρκ και για το πώς αυτό επηρέασε την μέχρι τότε ισλαμική και παραδοσιακή κοινωνία των Τούρκων.
«Όχι δεν λένε ψέματα. Είναι ειλικρινείς και οι δύο. Οι καινοτομίες τους άρεσαν, με την προϋπόθεση να μην τους αγγίξουν. Και μ’αυτή την προϋπόθεση εξακολουθούν να τις αγαπούν…»
Σύμφωνα με την Κατερίνα:
Το «Ινστιτούτο Ρύθμισης Ρολογιών» παίρνει τον αναγνώστη από το χέρι και τον συστήνει στην μεταπολεμική Τουρκία. Ο κεντρικός χαρακτήρας, ο Χαϊρί Ιρντάλ, ένας διστακτικός και απαθής άνθρωπος, εξιστορεί την ζωή του και μαζί της όλα εκείνα τα αντίθετα και συγκρουσιακά ρεύματα που διαμόρφωναν την κοινή γνώμη των Τούρκων. Μέσα στο έργο και δια στόματος των χαρακτήρων παρουσιάζονται όλες οι κοσμοθεωρίες της εποχής, όπως η αλχημεία, ο σκεπτικισμός, ο μυστικισμός, ο δυτικός πραγματισμός, η μίμηση του «ξένου» και «δυτικού» και η ψυχανάλυση. Οι πολλές ιστορίες και περιγραφές ίσως να είναι λίγο κουραστικές, ωστόσο αποδίδουν με σαφήνεια τον αποπροσανατολισμό που ένιωθε ο τουρκικός λαός και το χάσμα- κυρίως- ανάμεσα στο αλά φράγκα και το αλά τούρκα, το παραδοσιακό και το νέο. Η πλοκή του έργου κορυφώνεται με την σύσταση του Ινστιτούτου, μιας γραφειοκρατικής φωλιάς, που όμως κερδίζει από την πρώτη στιγμή την αγάπη του κόσμου και την παροιμιώδη στήριξη της κυβέρνησης. Η ζωή κυλάει ανέμελη και άνετη στο Ινστιτούτο Ρύθμισης Ρολογιών, ή τουλάχιστον, αυτό θέλουν να πιστεύουν οι χαρακτήρες.
Το «Ινστιτούτο Ρύθμισης Ρολογιών» αποτελεί μία τεράστια αλληγορία στην οποία το ίδιο το Ινστιτούτο ενσαρκώνει την Τουρκία και ο πραγματικός πρωταγωνιστής είναι ο χρόνος. Ο σκοπός του ινστιτούτου, ο σκοπός της ζωής του Χαλίτ Αγιαρτζί είναι όλα τα ρολόγια της πόλης- αργότερα και της χώρας- να είναι συγχρονισμένα, να δείχνουν την ίδια ώρα. Με αυτόν τον τρόπο, ο Τανπινάρ, εξηγεί στον αναγνώστη την προσπάθεια της νεοσύστατης ακόμα Τουρκίας να συγχρονίσει το ρολόι της με τη Δύση και με τη νέα τάξη πραγμάτων. Το τέχνασμα του χρόνου είναι εμφανές σε όλη την έκταση του βιβλίου με αποκορύφωμα το Ευλογημένο, ένα ρολόι-οικογενειακό κειμήλιο, το οποίο ξεκινάει ως αγαπημένο έπιπλο μέσα στο σπίτι και καταλήγει εφιάλτης για τον κεντρικό χαρακτήρα.
Hozzászólások