του James M. Dorsey
Όταν ο Πάπας πατήσει το πόδι του στο Ιράκ την Παρασκευή, πρόκειται να θέσει ιστορικά θεμέλια ενώ ταυτόχρονα θα κάνει ελιγμούς στα θρησκευτικά και πολιτικά ναρκοπέδια. Το ίδιο και ο ομόλογός του, Grand Ayatollah Sayyid Ali al-Husayni al-Sistani, ένας από τους γνωστότερους λογίους και ηγέτες του Σιιτικού μουσουλμανικού κόσμου.
Η τριήμερη επίσκεψη είναι απόλυτα αντίθετη με τα ταξίδια των προκάτοχών του στη Μέση Ανατολή που συμπεριλάμβαναν την Τουρκία, την Αίγυπτο, το Μαρόκο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Αζερμπαϊτζάν, κράτη που σε αντίθεση με το γειτονικό Ιράν, είναι πιο συνηθισμένα σε διαθρησκευτικές σχέσεις εξαιτίας της ιστορίας του σουνιτικού ισλάμ και την αποικιοκρατική τους εμπειρία ή στην περίπτωση του Αζερμπαϊτζάν, όπου υπάρχει πλειοψηφία Σιιτών, εξαιτίας της πρόσφατης ιστορίας κοσμικών και κομμουνιστικών νόμων.
Σε αντίθεση με το Αζερμπαϊτζάν, ο Πάπας Φραγκίσκος επεκτείνεται στο Ιράκ σε μια χώρα με πλειοψηφία Σιιτών που έχει πληγεί από τη σεχταριστική βία στην οποία το γειτονικό Ιράν ασκεί σημαντική θρησκευτική και πολιτική επιρροή και φιλοξενεί θρησκευτικούς μελετητές που ανταγωνίζονται τους ομολόγους τους στην Ισλαμική Δημοκρατία. Ως αποτέλεσμα, οι Ιρακινοί Σιίτες κληρικοί συχνά περπατούν σε τεντωμένο σχοινί.
Προγραμματισμένη να διαρκέσει 40 λεπτά, η συνάντηση του Ayatollah Al-Sistani με τον Πάπα, ένα σημαντικό σημείο της επίσκεψης του, αποτελεί δίκοπο μαχαίρι για έναν 90χρονο θρησκευτικό ηγέτη που γεννήθηκε στο Ιράν και έχει μια περίπλοκη σχέση με την Ισλαμική Δημοκρατία.
Ο Ayatollah Al-Sistani έχει από καιρό αντιταχθεί στο σύστημα άμεσης διακυβέρνησης του Ιράν από κληρικούς. Ως αποτέλεσμα, έχει απορρίψει την εκτελεστική και πολιτική εξουσία παίζοντας βασικό ρόλο στη συμφιλίωση των ιρακινών Σιιτών και Σουνιτών, στην προώθηση της διαφυλετικής και εθνοτικής ειρήνης και στη διευκόλυνση της σύνταξης και επικύρωσης ενός συντάγματος μετά την εισβολή των ΗΠΑ.
Η επιρροή του Ayatollah Al-Sistani, ωστόσο, ήταν εμφανής σε βασικά σημεία της πρόσφατης ιρακινής ιστορίας. Απαντώντας σε διάταγμα του Ayatollah, οι Ιρακινοί συγκεντρώθηκαν στην ψηφοφορία το 2005 παρά τον κίνδυνο τζιχαντιστικών επιθέσεων. Μεγάλος αριθμός ατόμων κατατάχθηκαν το 2017 για να πολεμήσουν το Ισλαμικό Κράτος μετά την ανασύνταξη της χώρας από τον Αγιατολάχ Αλ Σιστάνι. Η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Adel Abdul Mahdi παραιτήθηκε το 2019, τέσσερις ημέρες αφότου ο Ayatollah Al-Sistani εξέφρασε υποστήριξη στους διαδηλωτές που απαιτούσαν ριζικές μεταρρυθμίσεις.
Για να αποφευχθεί η αντιπαράθεση, ο Ayatollah Al-Sistani είναι πιθανό να υποβαθμίσει τις ίδιες τις πτυχές μιας συνάντησης με τον Πάπα που απολαμβάνουν συνήθως οι πολιτικοί και θρησκευτικοί συνομιλητές του επικεφαλής της καθολικής εκκλησίας: την ικανότητα να αξιοποιήσουν τη συνάντηση για να ενισχύσουν τη νομιμότητα και τη θέση τους ως μετριοπαθείς και ανεκτικοί ειρηνοποιοί.
Με τα κρατικά μέσα μαζικής ενημέρωσης στο Ιράν να αποφεύγουν σε μεγάλο βαθμό να αναφερθούν στην επίσκεψη και τον Ιρανό πνευματικό ηγέτη Ayatollah Ali Khamenei να διεκδικεί τον μανδύα της ηγεσίας του μουσουλμανικού κόσμου, ο Ayatollah Al-Sisi είναι πιθανό να αποφύγει να προβάλει τη συνάντηση ως αναγνώριση από τον Πάπα ότι είναι ο επικεφαλής συνομιλητής του Σιιτικού Ισλάμ ή ότι η ιερή πόλη του Νατζάφ του Ιράκ, και όχι το Κομ του Ιράν, είναι η απαράμιλλη πρωτεύουσα της Σιιτικής μάθησης.
Πηγές προσκείμενες στον Ayatollah Al-Sistani, που σπάνια δέχεται ξένους αξιωματούχους, περιέγραψαν τη συνάντησή του το Σάββατο με τον Πάπα ως «ιδιωτική συνάντηση».
«Δεν θα αρέσει στον Khamenei», δήλωσε ο Mehdi Khalaji, μουσουλμάνος μελετητής που σπούδασε στο Κομ και είναι ανώτατος συνεργάτης στο Ινστιτούτο της Ουάσινγκτον για την πολιτική της Εγγύς Ανατολής.
Οι επικριτές είναι πιθανό να υπογραμμίσουν ότι ο Ayatollah Al-Sistani συναντήθηκε με τον Πάπα, αλλά δεν είχε δεχτεί τον Δεκέμβριο τον Ιρανό Υπουργό Δικαιοσύνης Ebrahim Raisi, ο οποίος φημολογείται ως πιθανός υποψήφιος πρόεδρος στις εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τον Ιούνιο ή / και διάδοχος του Ayatollah Khamenei.
Ο κ. Khalaji σημείωσε ότι το Ιράν έχει υποτιμήσει εδώ και πολύ καιρό τη σημασία του Ayatollah Al-Sistani που ενισχύεται από το γεγονός ότι διατηρεί σημαντική παρουσία όχι μόνο στο Najaf αλλά και στο Qom όπου διαθέτει θεολογική σχολή, βιβλιοθήκη και υπαλλήλους.
Οι Σιίτες μελετητές πιστεύουν ότι αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους ο Πάπας Φραγκίσκος και ο Ayatollah Al-Sistani είναι απίθανο να εκδώσουν ένα Σιιτικο-χριστιανικό ισοδύναμο της Διακήρυξης της Ανθρώπινης Αδελφότητας που υπογράφηκε στο Αμπού Ντάμπι πριν από δύο χρόνια από τον Ποντίφικα και τον Sheikh Ahmed el-Tayeb, the Grand Imam of Al-Azhar, του ιστορικού καθεδρικού ναού της Ισλαμικής μάθησης με έδρα το Κάιρο.
«Ο Al-Sistani δεν θέλει να προκαλέσει τον Χαμενεί. Δεν υπάρχει θεολογική βάση για να γίνει αυτό. Οι Μουσουλμάνοι δεν μπορούν να είναι αδέλφια με τους Χριστιανούς. Οι κυριότερες ισλαμικές θεολογικές σχολές βλέπουν τον σύγχρονο Χριστιανισμό ως μη αυθεντικό. Θεωρούν τον Ιησού ως θεϊκό προφήτη, όχι ως ενσάρκωση του Θεού και υιό του. Εν ολίγοις, για το επίσημο Ισλάμ, ο σημερινός χριστιανισμός δεν είναι τίποτα άλλο παρά αίρεση », είπε ο κ. Khalaji, αναφερόμενος σε σχολές που κυριαρχούν στο Ιράν. «Οι Σουνίτες είναι λίγο πιο ευέλικτοι», πρόσθεσε.
Ο κ. Khalaji σημείωσε, επίσης, ότι οι Σιιτικές θεολογικές σχολές δεν έχουν πνευματική παράδοση σχετικά με τον διαθρησκευτικό διάλογο, ούτε κάποιο από τα γραφεία των θρησκευτικών ηγετών έχει τμήματα που ασχολούνται με την αλληλεπίδραση με άλλες θρησκευτικές ομάδες. «Όλος ο λόγος απουσιάζει από το Σιιτικό Ισλάμ», είπε ο κ. Khalaji.
Αυτό δεν εμπόδισε τον Ayatollah Al-Sistani να διατηρήσει διακριτικές επαφές με το Βατικανό όλα αυτά τα χρόνια.
Σε μια προσπάθεια να διαδώσει την έννοια του διαθρησκευτικού διαλόγου, ο Πάπας Φραγκίσκος έχει προγραμματίσει να πραγματοποιήσει μια πολυθρησκευτική συνάντηση προσευχής στο Ουρ, την υποτιθέμενη γενέτειρα του Αβραάμ, ο οποίος τιμάται ως ο πατέρας του Ιουδαϊσμού, του Χριστιανισμού και του Ισλάμ.
Με τον ίδιο τρόπο, ο Πάπας Φραγκίσκος, που ανησυχεί για τα δεινά των χριστιανών στη Μέση Ανατολή και ιδιαίτερα στο Ιράκ όπου η μειονότητα έχει συρρικνωθεί από 1,2 εκατομμύρια πριν από την εισβολή των ΗΠΑ το 2003 σε 300.000 το πολύ σήμερα, θα θέλει να αξιοποιήσει τις παλαιότερες εκκλήσεις του Σιίτη ηγέτη για προστασία της μειονοτικής θρησκευτικής ομάδας από επιθέσεις από μαχητές και την καταδίκη για «φρικτά εγκλήματα» που διαπράχθηκαν εναντίον τους.
Ο Πάπας ελπίζει ότι η επανάληψη από τον Ayatollah Al-Sistani της ενσυναίσθησής του για τη δυστυχία των χριστιανών θα συμβάλει σημαντικά στη μείωση της πίεσης στην κοινότητα από ιρακινές πολιτοφυλακές που έχουν εμποδίσει πολλούς να επιστρέψουν στα σπίτια που εγκατέλειψαν όταν έφυγαν από περιοχές που κατακτήθηκαν από το Ισλαμικό Κράτος.
Η επίσκεψη του Πάπα, λίγο περισσότερο από ένα μήνα μετά από μια έκρηξη βόμβας στη Βαγδάτη, που σκότωσε 32 άτομα και λίγες μέρες μετά την επίθεση πυραύλων σε αεροπορική βάση με αμερικανικά στρατεύματα, πυροδότησε την ελπίδα σε ορισμένους Ιρακινούς ότι θα απομακρύνει τη χώρα από περαιτέρω βία.
Η ελπίδα αυτή ενισχύθηκε από τη δέσμευση της SarayaAwliyatAl-Dam (θεματοφύλακες του αίματος), της φιλοϊρανικής ομάδας που πιστεύεται ότι επιτέθηκε στην αεροπορική βάση, για αναστολή των δραστηριοτήτων της κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Πάπα ως ένδειξη σεβασμού για τον Imam Al-Sistani."
Ο λόγιος της Μέσης Ανατολής Hayder al-Khoei είπε: «Δεν θα υπάρξει υπογραφή ενός εγγράφου, αλλά και οι δύο (ο Πάπας Φραγκίσκος και ο Ayatollah Al-Sistani) είναι υπέρμαχοι του διαθρησκευτικού διαλόγου και καταδικάζουν τη βία που διαπράττεται στο όνομα της θρησκείας. Η συνάντηση θα ενισχύσει αναμφίβολα τις φωνές και τις οργανώσεις που εξακολουθούν να πιστεύουν στον διάλογο."
Comments