Αγαπημένη

της Τόνι Μόρισον

Μετάφραση: Έφη Καλλιφατίδη

Η Αγαπημένη είναι ιστορία ενός φαντάσματος που περιφέρεται στο σπίτι 124 και εξελίσσεται στην μετεμφυλιακή Αμερική. Μέσα από το φάντασμα της Αγαπημένης που εμφανίζεται ξαφνικά για να στοιχεώσει το σπίτι και τους ενοίκους του ξετυλίγεται η τραγική ιστορία της Σηθ, των παιδιών,της κτηνώδους βιαιότητας του αμερικανικού δουλοκτητικού συστήματος και των φυτειών αλλά και του ίδιου του βιώματος της σκλαβιάς.

Η Τόνι Μόρρισον χρησιμοποιεί το μεταφυσικό στοιχείο είτε μέσα από την απροσδιόριστη μορφή της Αγαπημένης είτε μέσα από τις συχνές αναφορές στη θρησκεία για να θίξει οχι μόνο τα σωματικά βασανιστήρια που αναγκαζόταν να υποστούν οι Αφροαμερικανοί, το σώμα των οποίων θεωρούνταν σαν εμπόρευμα, αλλά κυρίως το ψυχικό αποτύπωμα της σκλαβιάς, την κληρονομικότητα του συλλογικού τραύματος της σκλαβιάς και τις έμφυλες διαστάσεις του φαινομένου μέσα από την περιγραφή του σημαδεμένου σώματος και ταραγμένου μυαλού της Σηθ, η οποία προσιδιάζει στη Φόνισσα του Παπαδιαμάντη.

Ένα άλλο πολύ σημαντικό θέμα που θίγεται είναι ο θεσμός της οικογένειας εν γένει και πως αυτό (δεν) μπορούσε να επιτευφχθεί από τους/τις Αφροαμερικανούς/ες, οι οποίο/ες δεν ήταν σε θέση να κατέχουν το σώμα τους, το όνομά τους και το μυαλό τους.

Παράλληλα, ως σκλάβοι/ες θεωρούνταν ανίκανοι να δημιουργήσουν οικογένεια, καθώς οι γυναίκες θεωρούνταν «άγριες» και «υπερβολικά σεξουαλικοποιημένες»,ενώ οι άνδρες περιγράφονταν ως βίαιοι και συχνά γίνονταν θύματα λιντσαρίσματος με προκατασκευασμένες κατηγορίες βασισμένες στο μύθο του «μαύρου βιαστή».

Το βιβλίο περιέχει εξαιρετικά βίαιες ωστόσο βασισμένες σε αληθινά γεγονότα περιγραφές και με αυτό το πρόσχημα απαγορεύτηκε η ανάγνωσή του σε αρκετές πολιτείες και σχολεία των Ηνωμένων Πολιτειών, καταδεικνύοντας έτσι πως οι Η.Π.Α δεν έχουν ακόμα συμφιλιωθεί με το δουλοκτητικό παρελθόν τους. Σε αυτό το σημειό θα θέλαμε να επισημάνουμε πως ο θεσμικός ρατσισμός των άπορων Αφροαμερικανών εξακολουθεί να υφίσταται στις μέρες, καθώς -μεταξύ άλλων- το συντριπτικό ποσοστό των κρατουμένων των Ηνωμένων Πολιτειών εξακολουθούν να είναι ενδεείς Αφροαμερικανοί.

Εάν θα θέλατε να εμβαθύνετε περισσότερο στο ζήτημα, σας συστήνουμε να το διαβάσετε αντιπαραβολικά με το βιβλίο της Angela Davies «Γυναίκες, Φυλή και Τάξη», το οποίο μας βοήθησε πολύ να κατανοήσουμε το βιβλίο σε βαθύτερο επίπεδο.

«...κάθε λευκός μπορούσε να σου πάρει όλο σου τον εαυτό για ο,τιδήποτε περνούσε απ’ το μυαλό του. Όχι μόνον να σε εκμεταλλευετεί, να σε σκοτώσει ή να σε σακατέψει, αλλά να σε βρωμίσει. Να σε βρωμίσει τόσο πολύ που να μην μπορείς πια να συμπαθείς τον εαυτό σου. Να σε βρωμίσει τόσο πολύ που να ξεχνάς ποιος ήσουν και να μην μπορείς πια να το σκεφτείς. Καί παρ’ όλο που αυτή κι άλλοι το είχαν ζήσει και το είχαν ξεπεράσει, δεν μπορούσε να τ΄ αφήσει αυτό να συμβεί στους δικούς της. Ό,τι καλύτερο δικό της ήταν τα παιδιά της. Οι λευκοί μπορεί να τη βρώμιζαν αυτήν αλλά τα παιδιά όχι τιο καλύτερό της πράγμα το όμορφπ, μαγικό, καλύτερό της πράγμα-το κομμάτι της που ήταν καθαρό».