Γιατί τυφλωθήκαμε, Δεν ξέρω, ίσως μια μέρα να καταφέρουμε να μάθουμε το λόγο, Θέλεις να σου πω αυτό που νομίζω, Λέγε, Νομίζω ότι δεν τυφλωθήκαμε, νομίζω ότι είμαστε τυφλοί, Τυφλοί που βλέπουν, Τυφλοί που δεν βλέπουν, κι ας βλέπουν.
Στο δυστοπικό μυθιστόρημα του Σαραμάγκου από τις εκδόσεις Καστανιώτη μια ξαφνική επιδημία τυφλότητας αρχίζει να μολύνει σταδιακά μια ολόκληρη πόλη. Οι τυφλοί μπαίνουν σε καραντίνα σε ένα φρενοκομείο, ο γραφειοκρατικός μηχανισμός τους αφήνει στην τύχη τους αποποιούμενος κάθε ευθύνη και έτσι σταδιακά παρατηρούμε πόσο εύκολα μπορεί να μεταμορφωθεί ένας άνθρωπος σε ζώο.
Η μικρογραφία της κοινωνίας των τυφλών είναι μια πλατωνική αλληγορία γύρω από το τι καθιστά τον άνθρωπο άνθρωπο ιδίως όταν χάνει μια από τις βασικές αισθήσεις του. Οι αισθήσεις, το σώμα και η ψυχή συνυπάρχουν ταυτόχρονα; Ή μόλις χαθεί ένα από αυτά το ανθρώπινο είδος εκπίπτει αναγκαστικά στην ασυδοσία και την εξαχρείωση;
Ο Σαραμάγκου δεν βάζει σημεία στίξης και με τον εξαιρετικά μακροπερίοδο λόγο μεταφέρει την πνευματική σύγχυση των πρωταγωνιστών, οι οποίοι μέσα από την ανωνυμία τους και την άχρονη αφήγηση εξασφαλίζουν την διαχρονικότητά τους. Αν και δεν πρόκειται για τη Μέση Ανατολή θεωρούμε ότι θίγει πανανθρώπινα ζητήματα και το γεγονός ότι το διαβάσαμε εν μέσω της πανδημίας μας συγκλόνισε όχι μόνο λόγω του κοινού των επιδημιών και του τρόπου διαχείρισής τους αλλά κυρίως γιατί η δυστοπική κοινωνία των τυφλών συμβαίνει τώρα δίπλα μας και εμείς κλείνουμε τα μάτια στην κοινωνική αδικία παίρνοντας ως δεδομένα πράγματα όπως η όραση, το νερό, η καθαριότητα και η αξιοπρέπεια. Στοιχεία που μόνο όταν τα χάσουμε συνειδητοποιούμε πως είναι πυλώνες της ύπαρξής μας.
Κατά την παραλαβή του βραβείου νόμπελ ο συγγραφέας είπε ότι έγραψε αυτό το βιβλίο για να θυμίσει σε όσους ίσως το διαβάσουν ότι διαστρέφουμε τη λογική όταν ταπεινώνουμε την ανθρώπινη ζωή, ότι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια προσβάλλεται κάθε μέρα από τους ισχυρούς του κόσμου μας, ότι το καθολικό ψεύδος έχει αντικαταστήσει την πολυφωνία της αλήθειας, ότι ο άνθρωπος σταμάτησε να σέβεται τον εαυτό του όταν έχασε το σεβασμό που όφειλε στους συνανθρώπους του.
Δεν είναι εύκολο ούτε ευχάριστο βιβλίο, σίγουρα όμως είναι από εκείνα τα αναγνώσματα που κουβαλάς για χρόνια μέσα σου. Εάν επίσης προτιμάτε μια ελάχιστα πιο ήπια εκδοχή του μπορείτε να δείτε την ταινία Blindness (2008), η οποία είναι βασισμένη και εξαιρετικά πιστή στο εν λόγω βιβλίο.
Comments