Φεβρουάριος, 2020 (προ-κόβιντ)
Αγανακτισμένη που μετά από 8 χρόνια γύρισα πάλι σπίτι μου, αποφασίζω να πάρω τα βουνά για να συλλογιστώ με την ηρεμία μου. Είναι ένα από τα ελάχιστα ήδη self-care που επιτρέπω στον εαυτό μου, είναι να διανύω τεράστιες χιλιομετρικές αποστάσεις για να σκεφτώ. Αποφασίζω λοιπόν να πάω μόνη μου στη Ρωσία επειδή το ήθελα από μικρή και ακούω τα εξ’ αμάξης. Θα μου πάρουν τα όργανα, θα γίνω θύμα τράφικιγκ, το σχολείο που έχω γραφτεί δεν υπάρχει καν-έτσι έκαναν και στη Σοβιετική Ένωση δημιουργούσαν χωριά από το πουθενά για να κρύβουν πυρηνικές εγκαταστάσεις, να μην βάφω πολύ έντονα τα μάτια μου γιατί είμαι ήδη σκουρόχρωμη και θα νομίζουν ότι είμαι από τη Μέση Ανατολή (αυτό συμβαίνει συχνά) και άλλα τέτοια. Οριακά ήταν χειρότερα από αυτά που ακούω συνήθως για την ενασχόλησή μου με τη Μέση Ανατολή και για τον ιδιόρρυθμο χαρακτήρα μου. Προσγειώνομαι στην Αγία Πετρούπολη. Χιόνι και μία τεράστια πινακίδα που γράφει Η πόλη των Ηρώων Λένινγκραντ. Εντοπίζω τον κύριο Αλεξάντρ, το οδηγό που θα με πήγαινε σπίτι. Τον χαιρετάω και του πιάνω την κουβέντα. Α, εσύ μιλάς, μου λέει. Ναι και σκέφτομαι από μέσα μου ότι θα είναι πιο δύσκολο να με κοροϊδέψει, ενώ παράλληλα εστιάζω στα νεφρά μου και ελπίζω να συνεχίσουν να είναι δύο μόλις βγω από το αμάξι. Ο κύριος Αλεξάντρ όμως, ο οποίος δεν ήξερε αγγλικά, ενθουσιάστηκε που μπορούσε να μιλάει με κάποιον κατά τη διάρκεια της διαδρομής και με ξενάγησε σε όλη την πόλη, μου είπε την ιστορία του κάθε κτηρίου, μου ανέβασε τη βαλίτσα τρεις ορόφους στα χέρια -ενώ δεν είχε καμία υποχρέωση- και όταν έφευγα μου είπε να ξαναπάω και γω ντροπιάστηκα γι’ αυτά που σκέφτηκα. Αλλά έτσι λειτουργούν τα στερεότυπα και ο ρατσισμός. (τότε ήταν που αποφάσισα ότι θα γράψω αυτό το άρθρο)
Αναμφίβολα οι Ρώσοι αποτελούν την κατ’ εξοχήν πιο στερεοτυπικά απεικονιζόμενη πληθυσμιακή ομάδα στο Χόλιγουντ, και ενδέχεται να αναπαρίστανται πιο στερεοτυπικά ακόμη και από τους Μουσουλμάνους. Κατάσκοποι, σατανικοί επιστήμονες, μαφία, ολιγάρχες, κομμουνιστές, ο Πούτιν(!), αλκοολικοί, γυναίκες θύματα και άνδρες θύτες, γυναίκες κατάσκοποι και δυτικοί άνδρες θύματα, έχουν κατοικίδια αρκούδες, γράφουν τα παιδιά τους σε αθλήματα και σκάκι για να μπορέσουν να φύγουν από τη χώρα, είναι άγριοι και απολίτιστοι, φαινομενικά προσηλωμένοι στη θρησκεία ενώ παράλληλα προετοιμάζουν τρομοκρατικές επιθέσεις. Σας θυμίζει κάτι; Μήπως και η Ρωσία αναπαρίσταται οριενταλιστικά;
Από την μία πλευρά, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως η θεωρία του οριενταλισμού όπως αναπτύχθηκε από το σπουδαίο Έντουαρντ Σαίντ αφορά μόνο στους κατοίκους της Μέσης Ανατολής. Από την άλλη, κανένας Ρώσος -εκτός ίσως από τον Πέτρο το Μέγα- δε θεώρησε ποτέ τον εαυτό του δυτικό αλλά κάτοικο μιας ξεχωριστής γεωγραφικής ενότητας που δεν ανήκε ούτε στην Ανατολή ούτε στη Δύση αλλά στους πάγους. Η στερεοτυπική απεικόνιση των Ρώσων έχει τις απαρχές της στα 1917 και συνδέεται άμεσα με την επικράτηση του κομμουνιστικού καθεστώτος στη Ρωσία. Ήταν όμως κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, την εποχή των εκκαθαρίσεων του Μακάρθουρ, όταν οι ρωσοφοβικές απεικονίσεις του Χόλιγουντ χτύπησαν κόκκινο. Θα περίμενε κανείς πως μαζί μετά την πτώση του σιδηρούντος παραπετάσματος, μετά το τέλος της ιστορίας όπως έσπευσαν να υποστηρίξουν μελετητές όπως ο Φουκουγιάμα, θα τελείωναν και οι στερεοτυπικές απεικονίσεις των Ρώσων. Δεν είχαν κανένα λόγο να τους αναπαριστούν αρνητικά. Τους είχαν νικήσει.
Για ένα χρονικό διάστημα, οι εν λόγω αναπαραστάσεις, άρχισαν όντως να φθίνουν. Γιατί η Αμερική είχε βρει πλέον ένα εχθρό να καταστηλιστεύει, τους Μουσουλμάνους, αφού όπως υποστήριζαν νεοφιλελεύθεροι μελετητές όπως ο Μπέρναρντ Λιούις περνούσαμε από την κόκκινη στην πράσινη (όπου πράσινο= χρώμα του Ισλάμ) απειλή. Η συνταγή είναι πάνω κάτω η ίδια. Κρατάς τα πυρηνικά. Απλά αντικαθιστάς τον κομμουνισμό με το Ισλάμ, την γυναίκα σοβιετική πράκτορα ή θύμα της KGB με τις γυναίκες με χιτζάμπ και τις αρκούδες με τις καμήλες. Επίσης, δεν κάνεις καμία προσπάθεια να είναι αληθοφανές το γλωσσικό αποτέλεσμα των διαλόγων της ταινίας σου, αλλά ζητάς από τους ηθοποιούς να προφέρουν βαριά όλα τα γράμματα της αλφαβήτου-κυρίως το ρο- ενώ παράλληλα παριστάνουν ότι τρέμουν από το κρύο φορώντας γούνινα καπέλα (σάπκα).[1]
Τα τελευταία χρόνια και ιδίως μετά την υπόθεση περί παρείσφρησης Ρώσων χάκερ στα αποτελέσματα των Αμερικανικών εκλογών του 2016, έχει παρατηρηθεί ένα νέο κύμα ρωσοφοβικών αναπαραστάσεων, οι οποίοι είτε αναπαρίστανται στερεοτυπικά είτε επιθυμούν το κακό των Αμερικανών, μερικές φορές και σε συνεργασία με τους Μουσουλμάνους. Έτσι λοιπόν εμφανίζονται οι κακοί Ρώσοι επιστήμονες στις τελευταίες σεζόν του Stranger Things, ταινίες που θεωρούν ότι η Σοβιετική Ένωση δεν τελείωσε ακόμα όπως το Red Sparrow και όσο υπήρξε ήταν απλά εφιάλτης, το Tenet και σειρές όπως το Killing Eve, the Americans αλλά και το κατά τ’ άλλα φοβερό Chernobyl.
Συνδέεται, λοιπόν, η αμερικανική εξωτερική πολιτική με τις χολιγουντιανές παραγωγές; Πιθανώς. Είναι όλοι οι Ρώσοι καλοί και οι Αμερικανοί τους λοιδορούν; Προφανώς και όχι. Όμως φαινόμενα εγκληματικότητας, βίας και τρομοκρατίας υπάρχουν παντού και η Ρωσία είναι μία χώρα απίστευτα πλούσια δραματουργικά και εν λόγω απεικονίσεις μειώνουν το μεγαλείο της στα μάτια των δυτικών. Μονάχα των δυτικών, γιατί οι Ρώσοι δεν νοιάζονται για τέτοιου είδους αναπαραστάσεις ή όταν νοιαστούν απλά γελάνε, γιατί για αυτούς σινεμά σημαίνει ο Ταρκόφσκι, o Νικίτα Μιχάλκωφ, o Αλεξέι Μπαλαμπάνωφ και ο Αιζενστάιν.
Πηγές- Δείτε Περισσότερα:
[1] Εξαιρούνται οι ταινίες που αποτελούν αποδόσεις βιβλίων του 19ου αιώνα όπως τα έργα του Τολστόι, του Ντοστογιέφσκι και του Πούσκιν (ακριβώς γιατί τότε δεν υπήρχε κομμουνισμός και η σκληρότητα του τσάρου εναντίον του λαού του δεν συγκίνησε ποτέ το Χόλιγουντ.
Comments